ตามทฤษฎีการแพทย์จีนนั้น เชื่อว่า

"..ภายในร่างกายของคนเรา จะมีเลือดและลมปราณ ไหลหมุนเวียนไปตามเส้นลมปราณต่าง ๆ ที่กระจายอยู่ทั่วทั้งร่างกาย เป็นพลังงานผลักดันใหอวัยวะสามารถเคลื่อนไหวทำงานได้ประสานสอดคล้องกันเป็นอย่างดี  เมื่อมีเหตุใดเหตุหนึ่งทำให้การไหลเวียนของเลือดลมปราณติดขัด อวัยวะต่าง ๆ ก็จะทำงานผิดปกติไป หากความผิดปกตินั้นไม่สามารถปรับแก้ไขกลับคืนมาได้ ร่างกายก็จะเกิดการเสียสมดุลกับธรรมชาติ แล้วมีอาการของโรคภัยไข้เจ็บเกิดขึ้น .."

ตามแนวคิดของการแพทย์แผนโบราณจีนนั้น
การฝังเข็มสามารถรักษาโรคโดยอาศัยกลไกสำคัญดังต่อไปนี้

• ปรับการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ให้อยู่ในสภาพสมดุลปกติ
• ยับยั้งอาการเจ็บปวด
• ปรับการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน
• ทำให้กล้ามเนื้อที่หดเกร็งมีการคลายตัว
• กระตุ้นการไหลเวียนของเลือดทั้งบริเวณเฉพาะที่และทั่วร่างกาย

การเตรียมตัวก่อนการฝังเข็ม
ก่อนเข้ารับการรักษาควรพักผ่อนมาให้เพียงพอ ควรรับประทานอาหารมาพอสมควร ใส่เสื้อผ้าหลวม และควรปรึกษาแพทย์ก่อนตัดสินใจเลือกเข้ารับการรักษาด้วยวิธีฝังเข็ม โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีอาการเรื้อรังหรือผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง และผู้ป่วยตั้งครรภ์ ผู้ป่วยที่ใส่เครื่องกระตุ้นให้จังหวะหัวใจ หรือเป็นโรคที่มีเลือดออกง่าย ควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนการฝังเข็ม

ในระหว่างรักษา
หากมีอาการผิดปกติหรือไม่สบายใด ๆ เกิดขึ้น เช่น แน่นหน้าอก หายใจไม่สะดวก หรือมืด รู้สึกวิงเวียนศีรษะเหมือนจะเป็นลม ให้รีบบอกแพทย์ผู้รักษาหรือผู้ช่วยแพทย์ทันที
แพทย์จะค่าเข็มไว้ประมาณ 20-30 นาที โดยอาจจะกระตุ้นเข็มด้วยมือหรือกระแสไฟฟ้า ระหว่างปักเข็มผู้ป่วยอาจเกิดความรู้สึกได้ 2 แบบ

• รู้สึกหนัก ๆ หน่วง ๆ ตื้นในจุดที่ทำการฝังเข็ม
• มีความรู้สึกแล่น แปล๊บ ๆ ไปตามเส้นเนื่องจากแพทย์จะวางเข็มไว้ข้าง ๆ เส้นลมปราณ
• หากรู้สึกเจ็บมากเกินไปให้แจ้งแพทย์หรือเจ้าหน้าที่ทราบ การถอนเข็มออกเล็กน้อยหรือลดแรงกระตุ้นจะสามารถลดอาการปวดได้ทันที